سمعک پشت گوش چیست؟
همچنان که از نام این سمعکها پیدا است، پشت لالهی گوش قرار میگیرند. تمامی قطعات و ملحقات سمعک درون قاب کوچکی که کیس (Case) نام دارد، قرار میگیرد و این کیس در بالا و پشت لالهی گوش قرار میگیرد. بر حسب اینکه تمامی قطعات و ملحقات سمعک درون کیس باشد و یا تعدادی از آنها در بیرون از کیس باشد، و نیز بر اساس اینکه سمعکها چگونه به گوش وصل میشوند، نامهای فنی مختلفی به خود میگیرند.
به طور کلی، ما دو نوع سمعک پشت گوشی داریم که اسامی آنها و شکلهای ظاهری آنها به صورت زیر است:
- سمعک پشت گوشی BTE
- سمعک پشت گوشی RIC
سمعک پشت گوشی BTE
BTE: Behind The Ear
تمامی قطعات این سمعک درون کیسی قرار میگیرد و این کیس در بالا و پشت لالهی گوش قرار میگیرد. به انتهای کیس، یک لولهی خمیده و توخالی وصل است که شبیه به قلاب است و هوک (Ear Hook) نام دارد. سمعک به وسیلهی این هوک در بالا و پشت لالهی گوش قرار میگیرد. در حقیقت، سمعک به کمک این هوک از پشت لالهی گوش آویزان میشود. درون لالهی گوش فرد قالبی قرار میگیرد که این قالب از گوش او تهیه و ساخته میشود. درون قالب لولهای وجود دارد و این لوله به هوک سمعک وصل میشود و صدا بعد از اینکه درون کیس سمعک تقویت میشود، از درون هوک و سپس از درون لولهی قالب به سمت گوش هدایت میشود.
سمعک BTE در حقیقت شامل دو بخش است: یک بخش که در پشت لالهی گوش قرار میگیرد و بخش دیگر که شامل قالبی است که درون گوش قرار میگیرد. قالب گوش بر حسب اینکه کل حفرهی لالهی گوش را پر کند و یا اینکه قسمتهایی از آن را پر کند، نامهای مختلفی دارد و جنس این قالب میتواند از نوع سخت (به صورت شیشهای شفاف) باشد و یا اینکه به صورت سیلیکونی نرم باشد. معمولا اگر قالب کل گوش را پر کند، به نام قالب فول شل (Full Shell) معروف است و اگر قسمتی از لاله را پر کند و قسمت دیگری از آن خالی بماند، معروف به قالب کانال است.
معمولا قالب نرم کانال جزو بهترین نوع قالب برای سمعک پشت گوشی میباشد. البته برای کودکان توصیه به استفاده از قالب فول شلِ نرم میگردد. در برخی موارد، به ویژه گوشهای افراد سالمند که دچار نرمی و خوابیدگی بیش از حد مجرای گوش (کلاپس گوش) هستند، توصیه به استفاده از قالب کانال سخت میگردد.
به این نوع سمعکها که با قالب مخصوص گوش کاربر استفاده میشوند، سمعک BTE با قالب پشت گوشی گفته میشود. سمعک BTE در انواع اندازهها ارایه میشود که به ترتیب از کوچکترین اندازه تا بزرگترین اندازه، به نامهای زیر معروف هستند:
- BTE S (سمعک پشت گوشی کوچک)،
- BTE M (سمعک پشت گوشی متوسط)،
- BTE P (سمعک پشت گوشی قوی) و
- BTE SP (سمعک پشت گوشی پر قدرت)
نه تنها اندازهی این سمعکها بزرگتر میگردد، بلکه قدرت آنها نیز بیشتر میشود. سمعک BTE S کوچکترین اندازه و کمترین قدرت را دارد. این سمعک بسیار ظریف و کوچک است. سمعک BTE SP بزرگترین اندازه و بالاترین قدرت را دارد. بسته به اینکه میزان کم شنوایی فرد و دیگر شرایط شنیداری او چگونه باشد، این سمعکها برای او انتخاب میگردد. در حال حاضر، سمعک BTE SP با قالب فول شل بالاترین قدرت ممکن را در بین تمامی سمعکها دارد و برای افرادی مناسب است که افت شنوایی شدید و عمیق دارند.
در برخی موارد، ممکن است نیاز به استفاده از هوک و قالب مذکور نباشد و به جای هوک از یک لوله ی باریکی استفاده می شود و در انتهای این لوله، سری مخصوص سیلیکونی نرمی با نام تیپ (Tip) قرار داده می شود و این سری درون مجرای گوش قرار می گیرد. به این نوع سمعک ها، سمعک های BTE با تیوب باریک گفته می شود که برای افرادی استفاده می شود که نیاز به باز ماندن مجرای گوش است.
وضعیت شنوایی برخی کاربران به گونه ای است که شنوایی خوبی در نواحی فرکانسی پایین دارند و شنوایی آن ها در نواحی فرکانسی میانی و بالا دچار مشکل است.
در ابن افراد، باید مجرای گوش تا حد امکان باز باقی بماند تا اولا صدای خود فرد در هنگام استفاده از سمعک بلند نشده و به اصطلاح در گوش او نپیچد و ثانیا صدا در فرکانس های پایین که وضعیت شنوایی کاربر در آنجا خوب است، به صورت طبیعی و از طریق همین مجرای گوش باز به درون گوش راه یابند و فقط صداهای فرکانس میانی و بالا که کاربر در شنیدن آن ها مشکل دارد، از طریق سمعک و به وسیله ی تقویت آن به گوش راه یابند.
بدین وسیله در عین اینکه کاربر صدای طبیعی را می شنود، صدای خودش نیز برایش بلند نبوده و نمی پیچپد و کاربر می تواند با خیال راحت به استفاده از سمعک خود بپردازد. اگر این سمعک ها با لوله ی باریک و از سری مخصوص باز استفاده شود، به آن ها سمعک های Open BTE نیز گفته می شود. در برخی موارد و بر حسب شرایط خاص کاربر، ممکن است همچنان از لوله ی باریک استفاده شود، ولی به جای استفاده از سری مخصوص باز، از سری بسته استفاده شود که در این حالت مجرای گوش بسته می شود و مثل قبل باز نخواهد بود.
همچنین ممکن است بنا به شرایطی، به جای استفاده از سری مخصوص (باز یا بسته) از قالب شیشه ای کوچک توخالی، که به نام قالب لایف (Life) معروف است، استفاده شود که در این حالت از گوش کاربر قالب تهیه می گردد و از روی آن، قالب لایف ساخته و به انتهای لوله ی باریک وصل می شود. این قالب درون گوش فرد قرار می گیرد و می تواند از نوع باز یا بسته باشد.
سمعک پشت گوشی RIC
RIC: Receiver In Canal
بجز یک قطعه، بلندگو (رسیور)، تمامی قطعات این سمعک درون کیسی قرار می گیرد و این کیس در بالا و پشت لاله ی گوش قرار می گیرد. به انتهای کیس یک سیم نازک خمیده ای وصل است که به انتهای آن بلندگوی سمعک متصل شده است و به همین خاطر به آن یونیت بلندگو یا یونیت رسیور (Receiver Unit) گفته می شود. در حقیقت این سمعک دو قسمت اساسی دارد: یک قسمت که به نام کیس سمعک است که در بالا و پشت لاله ی گوش قرار می گیرد و یک قسمت به نام بلندگو یا یونیت رسیور است که درون مجرای گوش فرد قرار می گیرد و به وسیله ی سیمی به کیس سمعک وصل است.
بر روی بلندگوی این سمعک سری مخصوصی با نام دام (Dome) قرار می گیرد که ممکن است دارای سوراخ هایی باشد که در این حالت به نام دام باز معروف است و یا ممکن است سوراخ نداشته باشد و به صورت سری مخصوص بسته باشد. همچنین ممکن است بسته به شرایط خاص کاربر، از گوش او قالب شیشه ای کوچک و بسیار ظریفی تهیه گردد و بلندگوی سمعک درون این قالب قرار داده شود و سپس این قالب فقط درون مجرای گوش فرد قرار گیرد که به این نوع قالب، قالب RIC گفته می شود.
این قالب باعث می شود بلندگو درون گوش فرد قرار گیرد و صداها از طریق بلندگو و درون مجرای گوش فرد تولید شود. از آنجا که صداها از سوی کیس و از طریق سیم به سمت این بلندگو هدایت می شوند و این بلندگو در نهایت صداها را درون گوش فرد تولید می کند، کل نواحی فرکانسی صداها به صورت یکدست و برابر تولید می شود. به همین علت است که کیفیت صدای این نوع سمعک بهترین حالت ممکن است.
همچنین از آنجا که بلندگوی سمعک درون مجرای گوش قرار می گیرد، کیس سمعک کوچک تر می شود چون بخش اصلی سمعک (یعنی بلندگو) درون مجرای گوش قرار می گیرد و بدین وسیله سمعک کوچک تر می گردد. به خاطر این دو دلیل است که اکثر تجویزهای سمعک به عمل آمده (88 درصد تجویزها) در کشورهای پیشرفته ی دنیا (آمریکا و اروپا) از نوع سمعک RIC می باشد.
یکی از بزرگ ترین مزایای سمعک RIC این است که این سمعک را می توان با انواع یونیت رسیور از لحاظ میزان قدرت تقویتی صدا به کار برد. بر حسب اینکه میزان و وضعیت کم شنوایی کاربر به چه صورت هست، یک یونیت رسیور خاص انتخاب و به سمعک وصل می شود و امکان تعویض یونیت رسیور آن در هر زمان وجود دارد.
در برخی موارد که میزان کم شنوایی کاربر بنا به دلایلی افزایش می یابد و نیاز به سمعک با قدرت بیشتر و قوی تری است، در خصوص سمعک های دیگر ممکن است نیاز به تعویض کل سمعک و کنار گذاشتن سمعک قبلی و استفاده از سمعک جدید پر قدرت باشد که این امر مستلزم صرف هزینه ی زیاد و بلا استفاده شدن سمعک قدیمی می باشد، ولی در خصوص سمعک RIC فقط کافی است بلندگوی سمعک (یونیت رسیور سمعک) عوض شود.
معمولا یونیت رسیور سمعک های RIC در چهار اندازه ی قدرتی به ترتیب افزایش میزان قدرت با نام های S، M، P و HP موجود می باشد. در مواردی که میزان کم شنوایی فرد زیاد می شود، یکی از این یونیت رسیورها بر حسب توانایی پوشش و قدرت لازم انتخاب شده و به سمعک وصل می گردد و دوباره سمعک بنا به میزان کم شنوایی رخ داده تنظیم مجدد می شود و بدین وسیله نیاز نیست کل سمعک تعویض شود و کاربر متحمل هزینه ی گزاف تهیه ی سمعک جدید شود.
در خصوص سمعک RIC فقط کافی است یونیت رسیور سمعک با هزینه بسیار کمتری تهیه گردد. اندازه ی کلی کیس سمعک RIC ثابت است و اندازه ی کلی یونیت رسیور S، M و P تقریبا برابر هم است، به ویژه اینکه یونیت رسیور درون مجرای گوش فرد قرار می گیرد و از نگاه دیگران پنهان می ماند. اندازه ی یونیت رسیور HP مقداری بزرگ تر از بقیه است ولی نحوه ی قرارگیری آن شبیه به سمعک CIC است و این به علت قوی و به تبع، بزرگ تر بودن آن است.
در برخی موارد، ممکن است در ابتدای کار نیاز به استفاده از سری مخصوص نرم سیلیکونی باشد و در آینده و به مرور زمان نیاز به استفاده از قالب مخصوص RIC باشد و یا حالت برعکس، یعنی ابتدا قالب RIC استفاده شود و سپس به جای آن از سری مخصوص نرم سیلیکونی استفاده شود که امکان تعویض هر دوی این حالت ها به سادگی و در ظرف چند ثانیه وجود دارد. معمولا از سری های باز سیلیکونی برای افرادی استفاده می شود که نیاز به باز ماندن مجرای گوش است.
وضعیت شنوایی برخی کاربران به گونه ای است که شنوایی خوبی در نواحی فرکانسی پایین دارند و شنوایی آن ها در نواحی فرکانسی میانی و بالا دچار مشکل است.
در ابن افراد، باید مجرای گوش تا حد امکان باز باقی بماند تا اولا صدای خود فرد در هنگام استفاده از سمعک بلند نشده و به اصطلاح در گوش او نپیچد و ثانیا صدا در فرکانس های پایین که وضعیت شنوایی کاربر در آنجا خوب است، به صورت طبیعی و از طریق همین مجرای گوش باز به درون گوش راه یابند و فقط صداهای فرکانس میانی و بالا که کاربر در شنیدن آن ها مشکل دارد، از طریق سمعک و به وسیله ی تقویت آن به گوش راه یابند.
بدین وسیله در عین اینکه کاربر صدای طبیعی را می شنود، صدای خودش نیز برایش بلند نبوده و نمی پیچپد و کاربر می تواند با خیال راحت به استفاده از سمعک خود بپردازد.
اگر این سمعک ها با سری مخصوص باز استفاده شود، به آن ها سمعک های Open RIC نیز گفته می شود. در برخی موارد و بر حسب شرایط خاص کاربر، ممکن است همچنان از همان سری مخصوص سیلیکونی استفاده شود، ولی به جای استفاده از سری مخصوص باز، از سری بسته استفاده شود که در این حالت مجرای گوش بسته می شود و مثل قبل باز نخواهد بود.
همچنین ممکن است بنا به شرایطی، به جای استفاده از سری مخصوص (باز یا بسته) از قالب مخصوص RIC استفاده شود که در این حالت از گوش کاربر قالب تهیه می گردد و از روی آن، قالب RIC ساخته و به انتهای یونیت رسیور وصل می شود. این قالب درون گوش فرد قرار می گیرد و می تواند از نوع باز یا بسته باشد.
البته اندازه ی ولوم این نوع سمعک ها اندکی کوچک تر از اندازه ی ولومی خواهد بود که بر روی سمعک های فول شل و هاف شل قرار می گرفت. می توان بر روی این سمعک ها همچنان دو تا میکروفن گذاشت تا صداها را از زوایای خاصی بهتر بگیرند و به این نوع میکروفن ها، میکروفن های جهت دار گفته می شود. این نوع میکروفن ها قادر هستند به صورت خودکار، صداها را از جهات خاصی که مد نظر متخصص ادیولوژیست و یا کاربر سمعک است دریافت و شکار کنند و به صداهای مزاحم دیگری که از زوایای دیگری می آیند حساس نباشند و یا حساسیت کمتری داشته باشند.
همچنین فضای درونی این سمعک ها آنقدر کافی است که می توان از بلندگو (رسیور) نسبتا بزرگ تری استفاده کرد تا صداها بیشتر و قوی تر برای کاربر تقویت شوند. این نوع سمعک ها نیز جزو قوی ترین سمعک های داخل گوشی به حساب می آیند چون هم باتری نسبتا بزرگتری دارند و هم بلندگوی نسبتا بزرگتری دارند و هر دوی این ها لازمه ی یک سمعک قوی است.
همچنین اندازه ی نسبتا درشت و متوسط این نوع سمعک باعث می شود تا کاربرانی که انگشتان دست آن ها توانایی کار با سمعک های ظریف را ندارند، بتوانند با این سمعک ها بهتر و راحت تر کار کنند چون تمامی قطعات و ملحقات این نوع سمعک بزرگ و به اندازه ی کافی درشت است.
همچنین از آنجا که این سمعک ها فقط مجرای گوش را پر می کنند، جایگذاری آنها درون گوش از سوی کاربران بسیار راحت تر و آسان تر از سمعک های فول شل و هاف شل است. برای آن دسته از کاربرانی که در جایگذاری سمعک فول شل و حتی هاف شل درون گوش خود به مشکل می خورند، توصیه می شود از این نوع سمعک استفاده کنند تا در عین اینکه تمامی مزایای سمعک فول شل و هاف شل را دارند، بتوانند آن را به راحتی و به آسانی درون گوش خود گذاشته و یا از گوش خود دربیاورند.
این سمعک ها خیلی بزرگ نیستند و جایگذاری این نوع سمعک ها درون گوش و برداشتن آن ها از گوش کار بسیار راحت و آسانی است. این موارد جزو مهمترین ویژگی ها و مزایای سمعک های ITC است.
جمع بندی
به طور کلی سمعک های پشت گوشی در دو نوع BTE و RIC هستند. نوع RIC ظریف تر و کوچک تر از نوع BTE است و به دلیل دو بخشی بودن سمعک (بخش اول سمعک که کیس سمعک است و در پشت لاله ی گوش قرار می گیرد و بخش دوم که یونیت رسیور سمعک است و درون مجرای گوش قرار می گیرد)، اندازه ی سمعک به نحو قابل توجهی کاهش سافته است و بسیار ظریف و از دیدها پنهان است. تحقیقات نشان داده است که سمعک RIC همچون سمعک CIC از نظر دیگران پنهان است و همچنین با توجه به طراحی بسیار زیبای ظاهر بیرونی آن، این طور به نظر دیگران می رسد که این سمعک نیست و یک هنذزفری موبایل است.
مزیت بارز سمعک RIC علاوه بر ظاهر کوچک و نامریی آن، امکان تعویض یونیت رسیور با هزینه بسیار پایین برای مواقعی است که میزان کم شنوایی فرد افزایش یافته است و نیاز به قوی تر شدن سمعک او است. استفاده از سمعک RIC در کشورهای جهان پیشرفته بسیار رایج شده است، به گونه ای که اکثر تجویزهای سمعک به عمل آمده در اروپا و آمریکا متعلق به سمعک RIC است. به دلیل قرارگیری بلندگوی سمعک درون مجرای گوش، کیفیت صدای سمعک RIC بسیار بهتر است و امکان تقویت فرکانس های بسیار بالا به راحتی در این گونه سمعک ها وجود دارد.
امکان استفاده از سمعک RIC برای نوزادان و کودکان زیر شش سال وجود ندارد چون ماندگاری این سمعک در پشت گوش نوزادان و کودکانی که هنوز گردن نگرفته اند و یا نمی توانند سر خود را همیشه به حالت ایستاده و عمودی نگه دارند، کم است و امکان افتادن سمعک از گوش آن ها و گم شدن آن وجود دارد. برای این رده ی سنی توصیه به استفاده از سمعک BTE به همراه قالب نرم می شود که ماندگاری بسیار بالایی حتی برای کودکانی که همیشه وضعیت سرشان در حالت افقی است، وجود دارد. وقتی که شرایط مجرای گوش و لاله ی گوش کودک به گونه ای شد که بتوان از سمعک RIC استفاده شود، آنگاه می توان از این نوع سمعک استفاده کرد که حدود سنی هفت تا هشت سال به بالا می باشد