سه استخوانچه‌ی کوچک گوش میانی جزو کوچک‌ترین استخوآن‌های بدن به شمار می‌روند. کار این استخوانچه‌ها درون گوش میانی، انتقال ارتعاشات پرده‌ی گوش (در اثر امواج صدا) به سمت گوش داخلی (حلزون و عصب شنوایی) است. این استخوانچه‌ها ظریف و کوچک هستند و با مفاصل کوچکی به همدیگر متصل هستند. در برخی بیماری‌ها و یا برخی عارضه‌ها، این استخوانچه‌ها از همدیگر جدا می‌شوند که به این حالت در رفتگی استخوانچه‌ای گفته می‌شود. در چنین حالتی، انتقال صدا به خوبی حالت نرمال رخ نمی‌دهد. در رفتگی استخوانچه‌ای ممکن است به دلایل گوناگونی رخ دهد.
در رفتگی استخوانچه‌ها در کودکان
در کودکان، مکررترین علت در رفتگی به خاطر نکروز (مرگ و از بین رفتن بافت) زایده‌ی بلند استخوانچه‌ی سندانی در اثر عفونت یا ترشح راجعه و پایدار گوش میانی می‌باشد. در چنین مواردی، دررفتگی استخوانچه‌ای اغلب کامل نیست، چون که بند نازک فیبروزی جایگزین قسمت دیستال نکروزی زایده‌ی بلند سندانی می‌شود. وقتی ارتباط بین استخوانچه‌ی رکابی و سندانی از نوع فیبروزی (و نه استخوانی) گردد، صدا به طور موثری انتقال نمی‌یابد و کم شنوایی انتقالی بارزی رخ می‌دهد. این کودکان اغلب دارای شکاف هوایی – استخوانی هستند که در فرکانس‌های بالا بیشتر از فرکانس‌های پایین است. گفته می‌شود که این نوع شکاف هوایی – استخوانی برجسته در ناحیه‌ی فرکانسی بالا نشآن‌های از ارتباط فیبروزی بین مفصل سندانی و رکابی باشد. در این موارد، تمپانوگرام از نوع Ad است.
در رفتگی استخوانچه‌ها در بزرگسالان
در بزرگسالان، ضربه یکی از شایع‌ترین علت جابجایی استخوانچه‌ها است. به طور کلی، ضربه موجب جابجایی قسمت داخلی استخوانچه‌ی رکابی و یا پارگی مفصل سندانی – چکشی می‌شود. به ندرت اتفاق می‌افتد که ضربه موجب در رفتگی کامل و جدا باقی ماندن رکابی بر روی دریچه‌ی بیضی یا فرو رفتن آن به داخل دریچه‌ی بیضی گردد که در چنین حالتی منگی، کم شنوایی حسی عصبی و کم شنوایی انتقالی رخ می‌دهد. در مواردی که به این امر شک می‌گردد، باید درمان جراحی بدون درنگ توصیه می‌شود تا بدین وسیله از افزایش میزان کم شنوایی حسی عصبی جلوگیری گردد و فیستول پری‌لنف (سوراخ ایجاد شده بین فضای گوش داخلی و میانی) بسته شود.
در رفتگی استخوانچه‌ها در هنگام عمل جراحی
اعمال جراحی پیشین نیز ممکن است منجر به در رفتگی استخوانچه‌ها شود. اغلب اوقات، در جراحی که برای کلستئاتوما انجام می‌شود نیاز به برداشتن بخشی از یک یا چند استخوانچه و یا کل آن‌ها است. اغلب نیاز است که استخوانچه‌ی سندانی (به دلیل درگیری با کلستئاتوما) برداشته شود. همچنین ممکن است سر استخوانچه‌ی چکشی و گودی مفصلی (کاپیتولوم) رکابی برداشته شود. در بسیاری از موارد، ممکن است حتی قبل از انجام عمل جراحی، تخریب استخوانچه‌ها از سوی خود بیماری کلستئاتوما رخ داده باشد.
درمان در رفتگی استخوانچه‌ها
درمان در رفتگی یا جابجایی استخوانچه‌ای به نام اوسیکولوپلاستی یا ترمیم استخوانچه‌ای مشهور است. ترمیم زنجیره‌ی استخوانچه‌ای در اکثر موارد امکان‌پذیر است. متاسفانه، نتایج عمل جراحی ترمیمی برای نقایص رخ داده برای استخوانچه‌های چکشی و سندانی در هنگام در رفتگی به خوبی ترمیم‌های به عمل آمده برای استخوانچه‌ی رکابی در بیماری اتواسکلروسیز نیست. بسته شدن شکاف هوایی – استخوانی تا 10 دسی‌بل در کمتر از سه چهارم تمامی بیماران رخ می‌دهد، اما تا حدی بستگی به ماهیت نقص شنوایی دارد. وقتی بخش اعظمی از استخوانچه‌های چکشی، سندانی و رکابی از بین رفته باشد به گونه‌ای که نیاز به جایگزینی کامل زنجیره‌ی استخوانچه‌ای باشد، بسته شدن شکاف هوایی – استخوانی به حدود 25 دسی‌بل به عنوان معیاری برای نتیجه‌ی یک عمل جراحی خوب در نظر گرفته می‌شود. وقتی کم شنوایی انتقالی در اثر نکروزه شدن زایده‌ی بلند استخوانچه‌ی سندانی رخ داده باشد، اغلب نتیجه‌ی عمل جراحی منجر به بسته شدن کامل شکاف هوایی – استخوانی می‌گردد.
